Mobbing, bir kişinin iş yerinde uzun süreli ve sistematik bir şekilde psikolojik baskıya, ayrımcılığa ve tacize maruz kalmasıdır. Bu davranışlar, kişinin iş performansının, ruh sağlığının ve genel özgüveninin zedelenmesine yol açabilir. Bir ekip üyesinden, yöneticiden veya gruptan kaynaklanabilir ve genellikle kişinin sistematik olarak dışlanması, aşağılanması ya da itibarsızlaştırılması şeklinde kendini gösterir.
Mobbing Nedir?
Mobbing, bir çalışanın kasıtı olarak hedef alınması ve ona yönelik sürekli baskı uygulanması anlamına gelir. Bu durum, bir kişinin iş ortamında huzurunun bozulmasına ve performansının düşmesine neden olur. Mobbing sadece fiziksel davranışlarla sınırlı değildir; aynı zamanda sözlü taciz, dedikodu, dışlama ve hatta ödev ya da sorumluluklardan yoksun bırakma gibi pasif agresif davranışları da içerir.
Mobbingin Belirtileri
Mobbinge maruz kalan kişilerde fiziksel, duygusal ve davranışşal belirtiler görülebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Sürekli endişe ve stres hissi.
- Uyku bozuklukları ve kabuslar.
- Kendine güvensizlik ve yetersizlik hissi.
- Sözlü veya fiziksel tacize maruz kalma.
- Ekip çalışmalarından dışlanma veya görmezden gelinme.
- Yoğun iş yükü ya da tam tersine işsizlikle cezalandırılma.
- Performansın ve motivasyonun azalması.
- Fiziksel semptomlar: Baş ağrıları, mide rahatsızlıkları veya kalp çarpıntısı.
Etiyoloji
Mobbing, bireysel ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonuyla ortaya çıkar.
Bireysel Faktörler:
- Kıskançlık veya rekabet hissi.
- Yetersizlik hissi taşıyan yöneticiler veya ekip ü\u00yeleri.
- Otorite kurma ve güç gösterisi.
Çevresel Faktörler:
- Hiyerarşik ve otoriter iş ortamları.
- Ekip içindeki iletişim eksiklikleri.
- Performans baskısı ve yüksek rekabet.
- Kurumsal yetersizlik ve adaletsizlik algısı.
Epidemiyoloji
Mobbing, çeşitli iş yerlerinde ve sektörlerde yaygın olarak görülmektedir.
- Yaygınlık Oranı: Avrupa’da yapılan bir çalışmaya göre çalışanların yaklaşık %15’i mobbinge maruz kaldığını belirtmiştir.
- Cinsiyet Dağılımı: Kadınlar, erkeklere göre daha fazla mobbing vakası bildirmektedir.
- Sektörel Dağılım: Hizmet sektörü, eğitim ve sağlık alanları, mobbing vakalarının daha sık rapor edildiği alanlardır.
Mobbingin Nedenleri
Mobbingin ortaya çıkmasında bireysel ve çevresel nedenler birlikte rol oynar:
- Bireysel Kıskançlık: Hedef kişinin başarılarından rahatsızlık duyulması.
- Kurumsal Zafiyet: Yönetim eksikliği ve adil olmayan uygulamalar.
- Rekabet Ortamı: Yoğun performans beklentileri ve yüksek hedefler.
- Etkisiz İletişim: Yanlış anlaşılmalar ve şeffaf olmayan iletişim.
Mobbingin Sonuçları
Mobbing, hem bireysel hem de kurumsal düzeyde ciddi olumsuz etkiler yaratabilir:
- Bireysel Sonuçlar: Ruhsal bozukluklar (anksiyete, depresyon), fiziksel sağlık sorunları, sosyal izolasyon ve işten ayrılma.
- Kurumsal Sonuçlar: Verimlilik kaybı, ekip uyumunun bozulması, çalışan devamsızlığı ve işgören devir oranının artması.
Mobbing ile Başa Çıkma Yolları
Mobbingle başa çıkmak için hem bireysel hem de kurumsal düzeyde adımlar atılabilir:
1. Bireysel Stratejiler:
- Durumu yazılı olarak kayıt altına almak.
- Güvenilir bir meslektaşa veya yöneticiden destek istemek.
- Profesyonel bir terapistten ya da danışmandan yardım almak.
2. Kurumsal Stratejiler:
- Şeffaf iletişim politikaları oluşturmak.
- Mobbing farkındalığı eğitimleri düzenlemek.
- Adil bir şikayet mekanizması ve yaptırımlar uygulamak.
Doğru Destek Almak
Mobbingin olumsuz etkilerinden kurtulmak için profesyonel destek almak çok önemlidir. Psikolojik danışmanlık, bireyin maruz kaldığı baskıyı anlamasına ve bununla başa çıkmasına yardımcı olur. Kurumsal seviyede ise, etkili bir insan kaynakları stratejisi mobbingin önlenmesinde anahtar rol oynar.
Kaynakça
- Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D., & Cooper, C. L. (2010). Bullying and Harassment in the Workplace. CRC Press. Link
- Leymann, H. (1996). The Content and Development of Mobbing at Work. European Journal of Work and Organizational Psychology. Link
- Salin, D. (2003). Ways of Explaining Workplace Bullying: A Review of Enabling, Motivating and Precipitating Structures and Processes in the Work Environment. Human Relations. Link